Chương I
Đầu thế kỷ (xv),nhà vua Thiếu Đế (*)
Bị Quý Ly truất phế ngôi vua
Lập nên quốc hiệu Đại Ngu
Ban hành chính sách tách Tàu từ đây
Bài chữ Hán từ rày thực hiện
Lập chữ Nôm cải tiến để dùng
Bắt đầu tiền giấy lưu thông
Đất đai quản lý hợp lòng quốc gia
Bao cải cách Hồ đà thực hiện
Cũng đều mong phát triển nước nhà
Chăm lo gìn giữ sơn hà
Việc quân việc nước theo đà tiến lên
Bọn giặc Minh dã tâm bất biến
Đã từ lâu muốn chiếm nước ta
Lại từng cử sứ mò qua
Hòng nghe tình thế dò la mọi đường
Năm lẻ sáu (1406) biết bao binh tướng
Quân nhà Minh mấy hướng tiến vào
Nước nhà chịu cảnh binh đao
Làng quê lửa khói bốc cao ngút trời
Quân nhà Hồ nhiều nơi đánh đấm
So giặc Minh lực thấm vào đâu
Bị quân Minh đánh thua đau
Chạy lui chạy tới dẫm nhau chết nhiều
Hồ Quý Ly đã liều bỏ chạy
Cùng quan quân hết thảy vương triều
Quân Minh rượt đuổi theo mau
Bắt toàn gia dẫn sang Tàu,buồn ghê
Rồi chúng ép theo về bên Hán
Kể từ đây ly tán quê hương
Quý Ly ,Nguyên Trừng, Hán Thương(**)
Cùng Phi Khanh nặng nỗi buồn rời quê
Kể từ đây (1407) bốn bề giặc dã
Chúng tỏ ra ác bá bạo tàn
Chính sách đồng hóa ngu dân
Sưu cao thuế nặng muôn phần cực thay
Nào chùa đẹp, bia hay, sách tốt
Giặc Minh sai đem đốt phá đi
Nước ta sản vật có gì
Chúng bắt cống nạp không thì lụy thân
Tông thất của nhà Trần khởi xướng
Đã vạch ra định hướng chống Minh
Lập nên nhà nước Hậu Trần (1407-1413)
So về thực lực chẳng cân tý nào
Khắp cả nước xảy bao khởi nghĩa
Nhiều sỹ phu theo phía Hậu Trần
Nhưng rồi cũng bị đánh tan
Giang sơn từ ấy ngập tràn giặc Minh.
(*): -Cuối thế kỷ 14 Triều Trần suy yếu ,quan quân sống bê tha trụy lạc,
Hồ Quý Ly phế truất vua Trần Thiếu Đế ,thiết lập vương triều nhà Hồ.
(**) Hồ Quý Ly,Hồ Nguyên Trừng,Hồ Hán Thương
Chương II
Khi Trần Ngỗi dấy binh chống giặc
Lê Lợi xem thực lực chẳng hơn
Bèn quay về chốn Lam sơn
Chiêu hiền nạp sỹ để còn đánh Minh
Bao hào kiệt xin trình vô hội
Về Lũng Nhai một khối xin thề
Lê Lợi nói họ đều nghe
Tham gia đánh giặc không nề bỏ thân
Cờ khởi nghĩa dựng lên năm ấy(1418)
Mặc ít quân vẫn thấy oai hùng
Tự xưng là Bình Định Vương
Cùng bao binh sỹ coi thường hiểm nguy
Nhớ trận đánh Mỹ Kỳ năm ấy (9.1.1418)
Chiến trường nơi Lạc Thủy oai hùng
Ba ngàn xác giặc phơi lưng
Đánh xong Lê Lợi về rừng Chí Linh
Trận Bến Bổng (10.1420) quân Minh thiệt lớn
Rồi sang nơi Bồ Mộng đều thua
Bồ Thị Lang tới Quang Du
Quân Lam Sơn thắng, nghìn thù bỏ thây
Trước ta thắng nhưng rồi rút chạy
Sau Thị Lang ở lại xây thành
Đào hào dựng mấy chòi canh
Chờ quân Minh đến bung thành xông ra
Rồi có trận quân ta tập kích
Đánh Lỗi Giang giết địch ngàn tên
Trần Trí tướng giặc nổi điên
Xua quân đuổi đánh nhưng liền thua đau
Nhớ trận đánh Ai Lao dạo nọ (cuối 1421)
Ba vạn quân lại có trăm voi
Bị quân ta đánh tơi bời
Quân Lê Lợi đuổi về nơi tận cùng
Trận Sách Khôi kẻ thù bốn mặt
Minh, Ai Lao vây chặt các bên
Lê Lợi kêu gọi xông lên
Nào binh và tướng viết nên sử hùng
Hơn ngàn địch đã chung số phận
Cùng tướng Minh bại trận thảm thê
Mã Kỳ, Trần Trí lui về
Đông Quan trấn thủ ê chề nỗi đau
Trận Đa Căng quân Minh thua đậm (20.9.1424)
Hơn ngàn quân chết đắm dưới sông
Lê Lợi tiến về Trà Long
Cùng Nguyễn Chích đã hết lòng đánh Minh
Tướng Cầm Bằng, Lý An, Phương Chính
Đã âm mưu vây đánh Trà Lân
Bị thua thiệt mấy ngàn quân
Đành lui về giữ nơi thành Nghệ An
Thua nhiều trận địch đành cố thủ
Thành Nghệ An và cả Tây Đô
Nguyên Hãn, Doãn Nỗ ,Da Bồ
Chớp thời cơ đã đánh vô Tân Bình
Quân địch cầu viện binh sang giúp
Quân Lam Sơn đánh úp tan tành
Trần Trí rời thành Nghệ An
Đem quân ra cứu Đông Quan thật liều
Trận Tốt Động, Vương Thông thua nặng
Năm vạn thây phơi trắng chiến trường
Một vạn quân thật thảm thương
Quân Lam Sơn bắt vô phường tù binh
Trận Chi Lăng, Xương Giang năm ấy
Liễu Thăng sang mười mấy vạn tên
Lam Sơn chẳng dại đánh liền
Chờ cho chúng mỏi xông lên chém thù
Tướng Liễu Thăng mất đầu tại trận (26.9.1427)
Quân Lam Sơn thừa thắng tấn công
Trải qua đã chục năm ròng
Buộc cho tướng giặc Vương Thông xin huề (12.1427)
Tướng Minh đến Bồ Đề lạy tạ
Xin từ đây trao trả đất đai
Mười năm một chặng đường dài
Ung dung Nguyễn Trãi thảo bài Bình Ngô
Nước Đại Việt bấy giờ phục dựng
Thái Tổ vua thật xứng ngôi hoàng
Triều Hậu Lê thật vẻ vang
Biết bao chiến tích sử vàng còn lưu.
Chương III
Vua Lê Lợi người con yêu nước
Trí thông minh, quắc thước hơn người
Vững vàng như thép đã tôi
Một lời hiệu triệu muôn người nghe theo
Biết lựa thế, thế thời chèo chống
Mở ra nền chính thống ngàn năm
Trái tim sáng tựa trăng rằm
Vì yêu đất nước dãi dầm gió sương
Với dân lính lòng thương hết mực
Với hàng binh không nỡ xử tàn
Vượt qua bao nỗi gian nan
Cùng bao tướng sỹ luận bàn việc chung
Việc đã quyết đến cùng thực hiện
Biết động viên dân hiến sức mình
Bao người đã dám xả thân
Hy sinh tính mạng khi cần làm ngay
Vua Lê Lợi tràn đầy chí khí
Xứng danh ông là vị tướng quân
Một lòng vì cả giang sơn
Con dân nước Việt ghi ơn đời đời.
Chương IV
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi
Hợp lòng dân gắn với tướng tài
Lời thề nơi ấy Lũng Nhai
Biết bao hào kiệt kết bài anh em
Lê Lợi đã muốn đem trí lực
Cùng muôn dân ra sức diệt thù
Cho quê hương đẹp ngàn thu
Cho đời sạch bóng ngục tù xiềng gông
Tướng văn, võ một lòng một dạ
Lãnh đạo dân dậy phá xiềng Minh
Phương châm lấy ít đánh nhanh
Lấy yếu đánh mạnh để giành chiến công
Biết chiến dịch khi vòng khi mở
Biết dùng binh chẳng lỡ thời gian
Việc đại sự đã đem bàn
Lời hay sử dụng, lời than coi liền
Đánh đuổi giặc ưu tiên trước hết
Bình Định Vương đã biết nương dân
Mục tiêu cứu nước sáng ngần
Lấy chí nhân thắng bạo tàn mà nên.
Thắng lợi lớn mang nhiều ý nghĩa
Thu giang sơn mọi phía về mình
Từ đây sạch bóng giặc Minh
Mở ra cuộc sống yên bình nước non
Nước Đại Việt bảo tồn độc lập
Kể từ đây tách biệt Trung Hoa
Hậu Lê một cõi sơn hà
Mấy trăm năm đã vững đà dựng xây.
Chương V
Lam Kinh đó kinh thành một thuở
Đất vùng đây màu mỡ tốt tươi
Địa linh sinh sản anh tài
Lê Hoàn, Lê Lợi hai ngai vua hiền
Hai vua đã dựng nên nghiệp báu
Tiền, Hậu Lê con cháu tự hào
Bây giờ cho đến mai sau
Nhớ ơn tiên tổ rủ nhau cùng về
Để di tích trăm bề ổn định
Các cấp lo phép tính bảo tồn
Cho Lam Kinh mãi đẹp hơn
Đầu tư mở rộng để còn phát huy
Việc mở rộng phải đi từng bước
Cái nào nên làm trước làm sau
Bảo tàng,thiết nghĩ làm mau
Sưu tầm hiện vật các khâu tiến hành
Thi viết truyện, dựng tranh, làm đĩa
Cùng tuyên truyền ý nghĩa Lam Kinh
Cho xây lại những mô hình
Bao nhiêu trận thắng giặc Minh hồi nào
Lam Kinh biết bao đẹp đẽ
Khách qua đây chẳng lẽ không dừng
Về đây ai cũng vui mừng
Không gian tĩnh lặng núi rừng ngát xanh.
Lê Văn Thông
Hội đồng họ Lê tỉnh Nghệ An
Tháng 8 năm 2018