I. Nhận định chung:
Hội đồng họ Lê tỉnh Quảng Ninh thành lập đến nay vừa tròn 6 tháng. Tuy thời gian chưa được bao lâu nhưng những kết quả trong mội lĩnh vực: Công đức xây dựng những công trình của các dòng họ cũng như các di tích Lịch sử-Văn hóa lien quan đến họ, tộc và các hạng mục khác, kết hợp với những phong trào: Khuyến học, Khuyến tài, Đền ơn đáp nghĩa, hiếu đễ với cha mẹ, ông bà gìn giữ và phát huy truyền thống thuecj hiện Gia phong-Gia pháp-Gia giáo-Gia lễ trong các họ và các gia đình luôn luôn được phát triển toàn diện với tinh thần tích cực.
Quảng Ninh là một tỉnh phức tạp về mọi mặt: Có biển, đảo, núi rừng, có vùng sâu vùng xa, có nước mặn nước ngọt, có nông ngư nghiệp có biên giới Quốc gia, có lãnh hải quốc tế. Đây có thể như một Quốc gia thu nhỏ trong khu vực Châu Á. Là một tỉnh có nền công nghiệp khai thác khoáng sản và Cảng biển to lơn, địa danh kỳ quan thiên nhiên, thắng cách nổi tiếng của nhân loại thế giới. Chính vì vậy các mặt sinh hoạt tập tục ở đây cũng phức tạp về mọi phương diện, không đơn thuần như các nơi khác. Không chỉ người từ mọi miền trong nước đến công tác rồi định cư mà còn có cả người nước ngoài cũng có mặt để làm ăn buôn bán, du lịch tạo nên một địa phương đa dạng về sắc tộc văn hóa, phong tục vv…
Để tiến tới thành lập được hội đồng họ Lê tỉnh Quảng Ninh các sang lập viên, những con em, hậu duệ họ Lê ngoài nhiệt tình với dòng họ, tâm sang với tổ tiên còn phải là người có nhận thức xã hội, am hiểu về lịch sử, tập tục từng nơi và đặc biệt trình độ, kiến thức phải vững vàng, biết thu lượm những cái hay, cái đẹp của từng nơi, từng họ. Luôn tôn trọng những sắc thái bản chất riêng của các họ trong đời sống tâm linh cũng như sinh hoạt mọi mặt hàng ngày.
Những ngày đầu khi tuyên truyền vận động không tránh khỏi những hiểu lầm hay nghi ngờ của bà con cô bác ở các họ bởi vì: Trong thời kỳ cơ chế thị trường xuất hiện nhiều Công Ty ma, hội họ dởm lừa đảo chiềm dụng vốn liếng tài sản của dân chúng. Cho nên các câu hỏi của bà con cô bác đặt ra đối với những tuyên truyền viên là đương nhiên. Có điều là những tuyên truyền viên ấy biết được thực trạng xã hội để trả lời và giải thích để bà con hiểu được mục đích của Hội đồng Họ Lê chúng ta là trong sang, nghiêm chỉnh mang tính giáo dục truyền thống và lịch sử của Tổ Tiên từ trước đến nay trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Những người con em mang trong mình dòng máu họ Lê đã và đang đảm nhận những trọng trách trong guồng máy lãnh đạo trên mọi lĩnh vực: Chính trị, quân sự, kinh tế xã hội từ trung ương đến địa phương. Đó chẳng phải là niềm vinh dự, tự hào cho họ Lê Việt Nam hay sao?
Những hình ảnh trong các ngày đại lễ: Di rước và hoàn tang thi hài vua Lê Dụ Tông, của Lê Tộc Việt Nam với ngàn năm Thăng Long – Hà Nội, rạng danh Lê Tộc Việt Nam..vv đến được với bà con các đảo Cái Chiên, Vân Đồn, Cô Tô, Vĩnh Thực và các vùng sâu xa, xa của Ba Chẽ, Tiên Yên, Bình Liêu, Pò Hèn, Thán Phún vv…có sự đóng góp to lớn của các tuyên truyền viên đã không quản ngại đường xá khó khăn đi lại vất vả, không chỉ một vài, mà phải ba bốn lần lặn lội bà con mới hiểu hết được mục đích cao cả ấy cho dòng tộc và cho Hội đồng.
Vai trò của các vị Trưởng các họ, trưởng các chi, phái cực kỳ quan trọng và tối cần thiết cho hoạt động và phát triển của mỗi họ. Vì vậy, đến các nơi dù xa hay gần, khó khăn trở ngại mấy nhưng Trưởng các họ, các Chi, các vị cao niên và những tuyên truyền viên thông cảm, hiểu biết, chan hòa được với nhau thì chắc chắn mọi trở ngại, khó khăn sẽ biến thành thuận lợi, thành công một cách mĩ mãn. Toàn tỉnh có 17 họ tham gia sinh hoạt trong hội đồng, trong đó có 12 họ có nhà thờ, số còn lại tuy chưa có nhà thờ những vẫn tổ chức giỗ Họ hàng năm ở nhà Trưởng họ.
II. Những cá nhân tiêu biểu, dòng họ có thành tích đặc biệt xuất sắc về mọi mặt là tấm gương sáng cho bà con cô bác ho Lê trong tỉnh noi theo:
A. Cá nhân:
- Ông Lê Ngọc Kính: Phó Chủ Tịch Hội đồng.
- Ông Lê Văn Tuy: Phó Chủ Tịch Hội đồng, Trưởng ban liên lạc họ Lê TP Móng Cái, Tiên Yên.
- Ông Lê Chắn: Uỷ viên Hội đồng, thành viên ban liên lạc họ Lê TP Móng Cái.
- Ông Lê Xuân Thùy: Uỷ viên Hội đồng, thành viên ban liên lạc họ Lê TP Móng Cái.
- Ông Lê Thanh Phong: Phó Chủ Tịch Hội đồng, Trưởng ban liên lạc họ Lê TP Hạ Long, TP Cẩm Phả.
- Ông Lê Khánh: Uỷ viên Hội đồng, Trưởng họ Lê Đường Ngang, Phường Cộng hòa, thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Vang: Uỷ viên Hội đồng, thành viên ban liên lạc họ Lê thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Kỳ Tại: Uỷ viên Hội đồng, Trưởng họ Lê xóm Cống, Phường Phong Cốc thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Minh Viền: Phó Chủ Tịch Hội đồng, Phó Chủ Tịch gia tộc họ Lê xóm Cống, Phường Phong Cốc thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Đức Tĩnh: Phó Chủ Tịch Hội đồng, Trưởng họ, Trưởng ban liên lạc họ Lê thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Đoàn Tám: Thành viên họ Lê xóm Cống, Phường Phong Cốc thị xã Quảng Yên.
- Ông Lê Văn Chước: Phó Chủ Tịch Hội đồng, Trưởng ban liên lạc họ Lê Huyện Đông Triều
- Ông Lê Thanh Việt: Uỷ viên hội đồng, trưởng họ Lê Phúc Đa, Tân Việt, huyện Đông Triều
- Bà Lê Thị Hảo: Uỷ viên hội đồng.
- Bà Lê Thị Thật: Uỷ viên hội đồng.
- Bà Lê Thị Thùy Dương: Uỷ viên hội đồng.
- Ông Lê Huy Dũng: Uỷ viên hội đồng.
- Ông Lê Qúy Phái: Uỷ viên hội đồng.
B. Dòng Họ
1. Họ Lê Xóm Cống Phường Phong Cốc thị xã Quảng Yên:
Có gần 5000 xuất đinh, đến nay là đời thứ 22. Nhà thờ họ được xếp hạng di tích văn hóa cấp quốc gia, đồ thờ vọng, bát biểu, lọng che sắc phong từ các đời trước vẫn giữ được đến nay.
Năm 2012 vừa qua nhà thờ được tu bổ lại hết 750.000.000 đồng. Ngoài số tiền xuất đinh đóng góp, bà con trong họ đã công đức 258.000.000 đồng.
Năm 2012 Họ đã chi khen thưởng cho con cháu có thành tích trong học tập như: trúng tuyển Đại học, thi học sinh giỏi các cấp, nghèo vượt khó gồm: 2 thạc sỹ, 20 cử nhân, 5 chiến sỹ thi đua vv…tổng số tiền là 13.000.000 đồng.
Năm 2012 trong lễ hội Cacnavan tại Hạ Long, Quảng Ninh họ đã vinh dự được UBND Tỉnh và Ban tổ chức lễ hội cử tham gia tái diễn nghi thức rước các Cụ Thượng Thọ 80 theo phong tục cổ truyền. Tổng kết lễ hội được UBND Tỉnh, Sở VHTTDL tặng bằng khen, giấy khen cho họ và các cá nhân là con em của Họ tham gia.
Mặc dù xuất đinh lớn và dải dác nhưng họ vẫn tổ chức lễ mừng thọ cho các cụ trong họ ở các đời đã thọ 80 tuổi và tan nhà thờ tổ vào ngày mùng 5 tháng giêng âm lịch. Sau đó theo nghi thức ấy, quỹ xao đói giảm nghèo đã được thành lập để giúp đỡ những cá nhân, gia đình khó khăn hoạn nạn có điều kiện để phát triển kinh tế theo kịp bà con trong Họ. Tuy đông nhưng con cháu luôn đoàn kết giúp đỡ nhau nhiệt tình, chân thành trong mọi công việc. Đặc biệt không có con em vướng vào vòng lao lý hay tệ nạn xã hội.
2. Họ Lê Phúc ở Liên Hòa, thị xã Quảng Yên:
Có hơn 570 xuất đinh, Họ có nhà thờ được xếp hạng văn hóa- lịch sử cấp Quốc Gia, giữ được 2 sắc phong của các triều vua ban còn nguyên vẹn, đến nay là 21 đời. Quyển gia phả của Họ Lê Phúc được lập cách đây 400 năm vaanc ocn và tiếp đến nay. Trong nàh thờ tất cả các đồ thờ vọng bát biểu, tàn lọng cách đây hơn trăm năm vẫn được giữ gìn cẩn thận.
Toàn Họ có gần 100 con em có trình độ đại học và trên đại học. Trong đó có 2 Tiến sỹ, 2 thạc sỹ nhiều người thành đạt đã và đang đảm nhận trách nhiệm quan trọng của cơ quan Đảng, chính quyền ở Thị xã và tỉnh Quảng Ninh. Tuy còn đang bận công tác nhưng các anh chị vẫn đóng góp xây dựng dòng họ với tấm long nhiệt tình, luôn hướng về Tổ Tiên, gìn giữ gia phong, thể hiện đúng mực là con em, hậu duệ Họ Lê với xã hội đất nước. Tiêu biểu nhất phải nói đến ông Lê Xuân Tặng Tỉnh ủy viên- bí thư thị ủy thị xã Quảng Yên hiện nay.
Qũy khuyến học khuyến tài có 15.000.000 đồng, phong trào khuyến học họ Lê Phúc luôn là điểm sáng ở Thị Xã Quảng Yên và Tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra họ còn thành lập quỹ tương than thương ái để giúp đỡ những cá nhân và gia đình có khó khăn, hoạn nạn.
Năm 2012 đã khen thưởng hơn 50 con em có thành tích học tập ở mọi cấp và 20 con em đã đỗ đại học.
Các Cụ từ 70 tuổi trở lên đều được bà con trong họ và con cháu tổ chức mừng thọ long trọng vào dịp ngày quốc tế người cao tuổi 1-10 và ngày tết nguyên đán hàng năm.
3. Họ Lê Đình phường Cộng Hòa Thị Xã Quảng Yên:
Có gần 400 xuất đinh,Họ có nhà thờ được xếp hạng Văn hóa- lịch sử cấp Tỉnh, Thành Phố. Trong nhà thờ hiện nay có 4 đạo sắc phong( trong đó có cả Phong thần và phong sắc). Gia phả của họ đến nay là đời thứ 17. Qũy khuyến học có: 11.000.000 đồng. Toàn họ có 80 con em có trình độ đại học và trên đại học, trong đó có 1 tiến sỹ, 10 thạc sỹ.
Năm 2012 đã khen thưởng cho 35 con em thi đỗ vào các trường đại học trên toàn quốc. Thành tích học tập họ Lê Đình luôn được báo cáo điển hình của Thị xã và của Tỉnh. Hàng năm vào ngày 1-10 ngày quốc tế người cao tuổi và đầu năm mới các cụ thọ từ 70 trở lên đều được con cháu và họ mạc tổ chức lễ mừng thọ long trọng. Đặc biệt ở họ Lê Đình này là con em công tác trong các lực lượng vũ trang đều thành đạt. Hiện đương nhiệm có 5 cán bộ là sỹ quan cấp Đại tá, 1 Thượng tá và còn nhiều trung tá, thiếu tá có triển vọng thăng tiến vì đều còn rất trẻ và có trình độ từ đại học trở lên.
Hàng năm ngoài những ngày tuần tiết thì ngày thanh minh được quan viên trong Họ rất coi trọng. Toàn họ nghe thông báo về cách làm ăn, công tác sinh hoạt mọi mặt, sau đó tế Tổ để báo công. Các thành viên trong họ nhiều người nắm vững các trọng trách ngoài xã hội như kinh tế, chính trị, lực lượng vũ trang nhưng rất tận tình với việc của Họ từ tu bổ nhà thờ Họ, nhà thờ Chi. Rất quan tâm góp phần tích cực tham gia xây dựng HĐHL tỉnh Quảng Ninh, thường xuyên giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn hoạn nạn trong Họ. Sau ngày ra mắt đến nay, mặc dù còn nhiều công việc khác nhưng các thành viên trong TTHĐ từ Chủ Tịch, các Phó chủ tịch và các Uỷ viên thường xuyên trao đổi đôn đốc các hoạt động duy trì và phát huy những thành tích của họ tộc.Tổ chức để bà con cô bác toàn Tỉnh có điều kiện đi dự lể giỗ Đức vua Lê Thái Tổ, lễ Đại tường vua Lê Dụ Tông, và đặc biệt hơn là vào ngày 25 tháng chạp Nhâm Thìn tức ngày 6-1 năm 2013 Hội đồng Họ Lê tỉnh và chính quyền địa phương An Biên, Đông Triều làm lễ giỗ Nữ Tước Quốc Lê Chân lần thứ 1970. Đoàn đại biểu con em Họ Lê TP Móng Cái nơi địa đầu Tổ quốc vượt hơn 300km kịp về dự trước 8h sáng. Đây là lần đầu tiên sau 1970 năm có hậu duệ mang dòng máu Họ Lê tham gia lễ giỗ Nữ Tướng trên quê hương nơi đã sinh thành và nuôi dưỡng Người để trở thành tướng tài của dân tộc, niềm vinh dự và tự hào cho hậu duệ Họ Lê và các lớp cháu con mãi sau này.
Ngày 6 tháng 2 Qúy Tỵ tức ngày 17 tháng 3 năm 2013( trước ngày sinh Nữ Tướng Lê Chân) Hội đồng Họ Lê tỉnh đã dựng tấm biển chỉ dẫn từ ngoài đường QL 18 vào đền, biển 2 mặt có chiểu dài 2m40, rộng 1m20:
ĐỀN AN BIÊN- THỜ NỮ TƯỚNG LÊ CHÂN
Tấm bia đá day 10cm, cao 1m25, rộng 70cm ghi:
CÂY BỒ ĐỀ – ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP TRỒNG LƯU NIỆM NGÀY VỀ THĂM ĐỀN
Ngày 8 tháng 2 năm Qúy Tỵ tức ngày 19 tháng 3 năm 2013 ngày hội đền Nữ Tướng Lê Chân đoàn đại biểu HDHL Tỉnh đã đến dự và thắp hương tưởng niệm trước ban thờ và tượng đài dưới chân núi Vẻn.
Bà con khắp mọi miền về dywj lễ hội được đọc tờ báo Quân đội nhân dân có đăng bài “nguồn nước Đền Bà”. Nhìn thấy biển chỉ dẫn to đẹp, đàng hoàng và tấm bia đá vững trãi uy nghiêm đều tỏ lời cảm kích trước tấm lòng chân thành của con cháu Họ trong HĐ đối với người con gái Họ Lê anh hung đã làm rạng danh cho Họ tộc, giống nòi.
Những công trình ấy tuy nhỏ nhưng cũng đã nói lên tấm lòng tri ân của các thế hệ Họ Lê Tỉnh Quảng Ninh hôm nay đối với các vị tiền nhân tiên tổ và cũng từ đó giáo dục truyền thống vẻ vang của dòng họ, của đất nước cho lớp con cháu biết đến những gì mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta.
III.Kết luận:
Phát huy và kế thừa truyền thống của tổ tiên họ Lê từ ngàn đời để lại, với sự giúp đỡ tận tình của các cấp chính quyền địa phương, sự quan tâm của TTHĐ Họ Lê Việt Nam, lòng nhiệt tình tận tâm tận lực của các thành viên trong HĐ cùng bà con cô bác, các thế hệ Họ Lê hiện đang làm ăn sinh sống trên toàn tỉnh nguyện đoàn kết một lòng đẩy mạnh các phong trào thi đua lao động sản xuất, làm giàu chính đáng bằng sức- tài của mình nuôi dạy con em học hành đến nơi đến chốn. Các cá nhân và gia đình Họ Lê kiên quyết nói không với tệ nạn xã hội. Trao đổi với nhau những kinh nghiệm làm ăn, buôn bán. Giup đỡ nhau trong hoạn nạn khó khăn, thực hiện và phát huy các quỹ khuyến học, khuyến tà, quỹ tương than tương ái. Tuyên truyền, giáo dục con cháu hiếu lễ với ông bà, cha mẹ và những người lớn tuổi. Chấp hành nghiêm chỉnh luật pháp và những chính sách của đảng và chính phủ. Xóa bỏ hình ảnh đói nghèo ở mọi gia đình trong HĐHL tỉnh Quảng Ninh. Xây dựng HĐHL tỉnh Quảng Ninh ngày càng phát triển và vững mạnh, luôn nhớ về cội nguồn, tri ân tiên tổ. Cùng với các dân tộc anh em khác trong tỉnh và cộng đồng người Việt xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày càng to đẹp đàng hoàng đời đời bền vững.
Ngày 24 tháng 3 năm 2013